Expliciete Directe Instructie (EDI)

Leraren hebben enorm veel invloed op het leren van leerlingen. Sterker nog: ze zijn de belangrijkste factor.¹ Hoe zorgen zij voor goede lessen, waarin álle leerlingen leren? Het lesmodel Expliciete Directe Instructie (EDI) – dat bewezen effectief is voor het aanleren van nieuwe basislesstof² – geeft concrete tools om de kwaliteit van lessen te verhogen. Expertis Onderwijsadviseurs ondersteunt scholen bij de invoering van EDI, zodat iedereen in het team het lesmodel in de vingers krijgt.

Expliciete Directe Instructie is een onderbouwd, effectief lesmodel dat hoge leerresultaten oplevert. Leerlingen leren niet alleen beter en meer, maar doen door de aanpak ook veel succeservaringen op die bijdragen aan hun zelfvertrouwen.

EDI is ontwikkeld door de Amerikaanse John Hollingsworth en Silvia Ybarra. Expertis maakte het lesmodel toegankelijk voor het onderwijs in Nederland. Inmiddels wordt er op vele Nederlandse scholen succesvol mee gewerkt.

Wat kenmerkt EDI?

EDI kenmerkt zich door een stapsgewijze aanpak. Het lesmodel kent een aantal vaste fasen (zie het kader hierna). Bij de start van de les heeft de leraar een centrale rol: de leraar legt expliciet uit en modelt diverse voorbeelden. Gedurende de les wordt de verantwoordelijkheid steeds meer aan de leerlingen overgedragen. Het doel is dat zij de lesstof beheersen en uiteindelijk zelfstandig aan de slag kunnen.

Door de diverse technieken die je inzet, is een EDI-les een interactieve les. De leraar activeert de leerlingen bijvoorbeeld voortdurend en betrekt hen bij de les door (controle-van-begrip)vragen te stellen. Ook wisbordjes, beurtstokjes en overleg met een schoudermaatje zijn veelgebruikte middelen om de leerlingen bij de les te betrekken.

Deze werkwijze levert ook waardevolle informatie op voor het vervolg van de les: beheersen de leerlingen de stof voldoende en kan ik ze dus wat verder loslaten?

De lesfasen van EDI

1. Voorkennis activeren – Je activeert wat leerlingen al weten.
2. Het lesdoel – Je maakt duidelijk wat de leerlingen gaan leren.
3. Instructie – Je deelt je kennis en onderwijst expliciet hoe je het lesdoel bereikt.
4. Begeleide inoefening – Je draagt de verantwoordelijkheid geleidelijk over aan de leerlingen (op basis van controle van het begrip).
5. Kleine lesafsluiting – Je controleert of iedereen het zelfstandig kan.
6. Zelfstandige verwerking – Leerlingen oefenen met opdrachten bij het lesdoel.
7. Verlengde instructie – Je zorgt ervoor dat álle leerlingen het lesdoel halen.
8. Verdiepende instructie – Je daagt sterke leerlingen uit.
9. Grote lesafsluiting – Je evalueert het leerproces.

Bron: Hollingsworth, J. & Ybarra, S. (Vertaling: M. Schmeier). (2020). Expliciete Directe Instructie 2.0. Tips en technieken voor een goede les. Pica.

Onderbouwing van EDI

In diverse leerkrachteffectstudies is aangetoond dat de onderliggende principes van EDI effectief zijn.³ Bovendien is EDI gebaseerd op studies in de cognitieve leerpsychologie, die tot belangrijke inzichten hebben geleid in hoe mensen leren.⁴ Deze inzichten zijn verweven met het EDI-lesmodel.

Zo start een EDI-les met het ‘activeren van voorkennis’ – veelal door retrieval practice (het actief ophalen van informatie uit je geheugen). Dit is bewust: leerlingen leren nieuwe kennis gemakkelijker als ze deze verbinden met de al aanwezige voorkennis.

Ook weten we uit de cognitieve leerpsychologie dat het werkgeheugen vrij beperkt is en niet te veel nieuwe informatie tegelijk kan verwerken. Dat is een helder inzicht dat gebruikt wordt bij het opstellen van een EDI-lesdoel.

Tevens zijn concepten als dual coding (in woord én beeld uitleggen), feedback geven, controle van begrip en de leerstof actief laten verwerken belangrijke elementen van EDI.

Teamscholing

Wil je aan de slag met EDI in jouw school? Expertis ondersteunt teams om het EDI-lesmodel schoolbreed toe te passen. Daarbij leveren we maatwerk. Wat betekent dat concreet?

• We starten met een intakegesprek. Hierin hebben we het over jullie keuze voor het instructiemodel en over de (voor)kennis en vaardigheden van het team. Deze informatie is de basis voor een traject op maat. We sluiten zo goed mogelijk aan bij de beginsituatie van de school.
• Onze scholing bestaat uit verschillende modules. Denk aan modules over ‘lesdoelen’, ‘omgaan met verschillen’ en ‘EDI in groep 1 en 2’. Deze kun je als school op je eigen tempo doorlopen en passen we aan jullie situatie aan.

Duurzame aanpak

In dit traject is er veel aandacht voor de verduurzaming van de aanpak. Zo zorgen we er samen voor dat EDI blijvend een plek krijgt in jullie onderwijs en niet verwatert. Om die reden vullen we de teamscholing aan met lesbezoeken en feedbackgesprekken, en zetten we een stuurgroep ín de school op. De Expertis-adviseur begeleidt de stuurgroep om EDI te borgen in de school.

Daarnaast bieden we ook de mogelijkheid tot co-teaching, bedoeld voor leraren die extra ondersteuning kunnen gebruiken. Dit is een vorm van coaching-on-the-job, waarbij de leraar en coach samen lesgeven.

Als EDI is geïmplementeerd in jullie onderwijs, kunnen een of meer collega’s ook de Opleiding EDI-coach volgen. De EDI-coach begeleidt leraren bij het goed (en nog beter) toepassen van EDI en draagt bij aan de verduurzaming en borging van EDI in de hele school.

Meer informatie?

Wil je meer weten over EDI of over onze scholing? Neem contact op met:

• Sherrill Woldberg (primair onderwijs)
  Telefoon: 06 – 21 99 34 37
  E-mail: woldberg@expertis.nl
• Manon Biemans (voortgezet onderwijs)
  Telefoon: 06 – 82 09 02 41
  E-mail: biemans@expertis.nl

Bronnen:

1. Hamre, B. K., & Pianta, R. C. (2005). Can Instructional and Emotional Support in the First-Grade Classroom Make a Difference for Children at Risk of School Failure? Child Development, 76(5), 949–967.

   Darling-Hammond, L. (2001). Doing What Matters Most: Investing in quality teaching.

2. Stockard, J., Wood, T. W., Coughlin, C., & Khoury, C. R. (2018). The effectiveness of direct instruction curricula: A meta-analysis of a half century of research. Review of Educational Research, 88, 479–507.

   Sweller, J., Zhang, L., Ashman, G., Cobern, W., & Kirschner, P. (2023). Response to De Jong et al.‘s paper “Let’s talk evidence” – The case for combining inquiry based and direct instruction. Educational Research Review.

3. Rosenshine, B. (2010). Principles of Instruction (Band 21 ‘Educational Practices series’). International Academy of Education and International Bureau of Education.

4. Sweller, J., Van Merrienboer, J. J. G., & Paas, F. G. W. C. (1998). Cognitive architecture and instructional design. Educational Psychology Review, 10(3), 251–296.

   Willingham, D. T. (2009). Why don’t students like school? A cognitive scientist answers questions about how the mind works and what it means for the classroom. Jossey-Bass/Wiley.